Η ιστορία του Συνδέσμου Γαλαξειδιωτών

Οι συνέπειες των μεγάλων αλλαγών στη ναυτιλία στις αρχές του 20ου αιώνα, υπήρξαν σκληρές για το Γαλαξείδι. Ήταν η αρχή μιας παρατεταμένης οικονομικής κρίσης που είχε ως συνέπεια το μαρασμό, την ξενιτειά και την πληθυσμιακή συρρίκνωση του Γαλαξειδίου. Έτσι την πρώτη δεκαετία του 1900 έγινε και η μεγάλη μετανάστευση Γαλαξειδιωτών κυρίως στον Πειραιά και λιγότεροι στην Αθήνα, την Πάτρα, αλλά και μακρύτερες αποδημίες, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τη Νότια Αφρική κ.α.
Οι συνέπειες των μεγάλων αλλαγών στη ναυτιλία στις αρχές του 20ου αιώνα, υπήρξαν σκληρές για το Γαλαξείδι. Ήταν η αρχή μιας παρατεταμένης οικονομικής κρίσης που είχε ως συνέπεια το μαρασμό, την ξενιτειά και την πληθυσμιακή συρρίκνωση του Γαλαξειδίου. Έτσι την πρώτη δεκαετία του 1900 έγινε και η μεγάλη μετανάστευση Γαλαξειδιωτών κυρίως στον Πειραιά και λιγότεροι στην Αθήνα, την Πάτρα, αλλά και μακρύτερες αποδημίες, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τη Νότια Αφρική κ.α.

Στις 22 Απριλίου 1912, συγκεντρώθηκαν στο φιλόξενο γραφείο της εμπορικής επιχειρήσεως του Γαλαξειδιώτη Ευσταθίου Καμμένου στον Πειραιά, περίπου τριάντα Γαλαξειδιώτες της παροικίας του Πειραιά και της Αθήνας για να συγκροτήσουν πατριωτικό σωματείο. Εποχή δύσκολη και για τη Ναυτιλία και για το Γαλαξείδι. Ο ατμός σκέπαζε ήδη τα πανιά και η ιστιοφόρος ναυτιλία βρίσκεται στη δύση της. Το γεγονός αυτό αλλάζει τα δεδομένα και τις παλιές συνήθειες. Τώρα τα καράβια ταξιδεύουν όλο το χρόνο και όχι από Μάρτιο έως Νοέμβριο όπως τα ιστιοφόρα. Οι ναυτικοί μας ταξιδεύουν συνέχεια και «πιάνουν» μόνο στα μεγάλα λιμάνια. Οι παλιοί μικροί ναυτότοποι παύουν να είναι ναυτιλιακά κέντρα για να προσεγγίζουν τα καράβια και σιγά σιγά μαραίνεται η ναυτιλιακή τους δραστηριότητα. Συνέπεια ο οικονομικός μαρασμός και η αποδημία των κατοίκων.
Στον Πειραιά κατέφυγαν λοιπόν πολλές Γαλαξειδιώτικες οικογένειες, γιατί εδώ στάθμευαν πλέον τα ποντοπόρα πλοία. Στα νέα μηχανοκίνητα πλοία συνέχισαν οι Γαλαξειδιώτες το ναυτικό επάγγελμα, άξιοι και διακεκριμένοι ταξιδευτές με τους πλοιάρχους μας να εκτελούν πλόες στις πιο δύσκολες θάλασσες του κόσμου. Τέλος, στον Πειραιά υπήρχε ήδη δραστήρια εστία Γαλαξειδιωτών για ναυτιλιακές και εμπορικές δουλειές από παλιά. Δημιουργείται λοιπόν στη δεκαετία του 1910 στον Πειραιά μεγάλη και ανθούσα Γαλαξειδιωτική παροικία. Η νοσταλγία για την πατρίδα μεγάλη, οι ανάγκες των συμπολιτών πολλές και ποικίλες, άρα απαραίτητη «η ηθική και υλική αρωγή παντός Γαλαξειδιώτου δεομένου τοιαύτης» (από το Καταστατικό του Συνδέσμου) και τέλος, η επικοινωνία με τη γενέτειρα αραιή και δύσκολη. Για τους λόγους αυτούς αναφαίνεται η ανάγκη της επικοινωνίας και της συσπείρωσης των εδώ συμπολιτών.
Συγκεντρώθηκαν λοιπόν οι φλογεροί εκείνοι συμπατριώτες στο φιλόξενο γραφείο του Ευσταθίου Καμμένου, για να συγκροτήσουν πατριωτικό σωματείο και γεννήθηκε ο «Σύνδεσμος Γαλαξειδιωτών», «έδραν έχον τον Πειραιά».
Ψήφισαν καταστατικό από 35 άρθρα.
Διάλεξαν για Διοικούσα Επιτροπή τους συμπολίτες: Ευστάθιο Καμμένο, Νικόλαο Βαρλάμη, Ευθύμιο Αγγελή, Ηλία Μακρή. Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο εκλέχτηκε στις 22 Απριλίου 1912 με Πρόεδρο τον νευρολόγο – ψυχίατρο Ηλία Μακρή, Αντιπρόεδρο τον Ιωάννη Βλάμη, Γεν. Γραμματέα τον Αχιλλέα Ροντήρη και Ταμία τον Ευστάθιο Καμμένο.
Η περιουσία του Συνδέσμου την εποχή τής ίδρυσής του δεν ξεπερνούσε τις 786,35 δραχμές πού συγκεντρώθηκαν από τις πρώτες εισφορές των μελών και με πρώτη δωρεά του συμπολίτη Κωνσταντίνου Αυγέρη, δραχμών 50.

Σαν σκοπός του Συνδέσμου καθορίστηκε «η υλική και ηθική αρωγή παντός Γαλαξειδιώτου δεομένου τοιαύτης, έτι δέ η επιδίωξις και υποστήριξις των γενικών συμφερόντων, ηθικών τε και υλικών τής ιδιαιτέρας πατρίδος».
Αφού προσδιορίστηκαν ο στόχος και οι σκοποί του Συνδέσμου και περιέγραψαν τον κανονισμό λειτουργίας του Σωματείου καθόρισαν την ετήσια εορτή του Συνδέσμου και τον τιμώμενο Άγιο, από τους τιμώμενους στην πατρίδα Αγίους, ο προστάτης του πατριωτικού Σωματείου. Στο Καταστατικό αναγράφεται: «Ο Σύνδεσμος εορτάζει την επέτειον της ιδρύσεώς του κατά την εορτήν του Άγιου Ευθύμιου δια μεγαλοπρεπούς ιεροτελεστίας εν τω εν Πειραιεί Ναώ του Αγίου Νικολάου». Η μνήμη του «Οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Ευθυμίου του μεγάλου καθηγητού της ερήμου» όπως γράφει το συναξάρι, τιμάται ιδιαίτερα στο Γαλαξείδι και στα γύρω μέρη. Γιατί ο Άγιος Ευθύμιος είναι προστάτης της ευγονίας. Πολύ συχνά, από κάποιο τάξιμο, έδιναν στο πρώτο παιδί το όνομα Ευθύμιος ή Ευθυμία και τα οποία ονόματα είναι από τα πιο συνηθισμένα στο Γαλαξείδι. Από το 1912 μέχρι σήμερα κάθε χρόνο ο Σύνδεσμος, αν εξαιρέσουμε τα χρόνια της κατοχής, γιορτάζει την επέτειο ιδρύσεώς του όπως ακριβώς περιγράφεται στο καταστατικό του.
Από τότε ο Σύνδεσμός μας, σαν νομικό πρόσωπο, συνέχισε την πορεία του κατά τα πρώτα δεκαπέντε χρόνια χωρίς πολύ εντυπωσιακή δράση, αλλά δίνοντας πάντα το παρόν και θεραπεύοντας τούς βασικούς σκοπούς του, όπως τη διατήρηση των πατριωτικών δεσμών τής παροικίας τής Αθήνας και του Πειραιά και την υλική βοήθεια των απόρων γαλαξειδιωτών. Παράλληλα οργάνωνε κάθε χρόνο εκδρομή στο Γαλαξείδι, αποκριάτικο χορό στον Πειραιά κ.λπ.
Η έλλειψη μόνιμης στέγης του Συνδέσμου δημιουργούσε την ανάγκη να φιλοξενείται στα γραφεία των κατά καιρούς Προέδρων του, όπως στο Φαρμακείο του αξέχαστου Δημήτρη Μαστορικού και το Δικηγορικό Γραφείο του αξέχαστου Ιωάννη Μητροπούλου. Κατά τούς πολέμους του 1912-13 και 1940-41 η δράση του Συνδέσμου ατόνησε. Μετά τον τελευταίο πόλεμο και από το 1947 άρχισε η ανοδική πορεία του Συνδέσμου με καινούργια σύνθεση και με επέκταση των δραστηριοτήτων του, έκτος από τους στενούς καταστατικούς του σκοπούς και στην ουσιαστική συμμετοχή του στα τοπικά προβλήματα του Γαλαξειδιού και στην ανάληψη πρωτοβουλιών για την οργάνωση πνευματικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων (εκθέσεις, διαλέξεις κ.λπ.).

Την πνευματική έκφραση τής Γαλαξειδιώτικης ιδέας, κάλυψαν διαδοχικά οι τοπικές εφημερίδες:
«Γαλαξειδιωτική» με έκδοτη τον Ιωάννη Μητρόπουλο.
«Οιάνθη» (1931-32) με έκδοτες τη Φοιτητική Συντροφιά των νεαρών συμπολιτών:
Κ. Π. Παπαλαΐου
Γ. Γ. Μητροπούλου
Ε. Ν. Γουργουρή
Δ. Α. Λεβαντή
I. Π. Σιδηροπούλου.
«το Γαλαξείδι» από το 1947 μέχρι και σήμερα με έκδοτη τον Σύνδεσμο Γαλαξιδιωτών.

Από τα γραπτά και προφορικά στοιχεία που μας προσφέρθηκαν, αναφερόμαστε συνοπτικά στο έργο τού Συνδέσμου από την σύστασή του μέχρι σήμερα:
• Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και χρηματικά βοηθήματα (Πάσχα – Χριστούγεννα) στους άπορους συμπολίτες.
• Το 1927 πρωτοστάτησε κι ενίσχυσε τη σύσταση τής Φιλοδασικής Ένωσης Γαλαξειδίου με εμπνευστή και ιδρυτή τον αξέχαστο υποστράτηγο ε.α., συμπολίτη Γ. Καμμένο (Αγάνα) και επιδότησε τη δενδροφύτευση.
• Πρωτοστάτησε κι ενίσχυσε την επισκευή των κρηπιδωμάτων τής Αγοράς και του Κάβου.
• Πρωτοστάτησε κι ενίσχυσε την επισκευή των εκκλησιών του τόπου.
• Πρωτοστάτησε και ενίσχυσε την ύδρευση του τόπου με αποστολή γεωτρύπανου.
• Ενίσχυσε την εγκατάσταση του Ναυτικού Γυμνασίου.
• Ενίσχυσε την ιδρυθείσα Επαγγελματική Σχολή, από την αξέχαστη πρόεδρο τής Κοινότητας, συμπολίτισσα Ζωή Τζιγγούνη.
• Ενίσχυσε την κατασκευή των προτομών των αξέχαστων, Γιατρού Ευθυμίου Βλάμη και Γεωργίου Καμμένου (Αγάνα).
• Τοποθέτησε ηλεκτρικό ωρολόγιο στην Πλατεία Μάμα.
• Κατασκεύασε τον δρομίσκο και τοποθέτησε κιγκλίδωμα στον επονομαζόμενο τάφο του Λοκρού.
• Αγόρασε το 1962 ιδιόκτητο γραφείο στον Πειραιά.
• Βραβεύει τους αριστεύοντες μαθητές των σχολείων.
• Ανέλαβε σταυροφορία για: α) την καθολική επισκευή του κτιρίου του παλιού Παρθεναγωγείου πού με Βασιλικό Διάταγμα έχει χαρακτηριστεί Ίδρυμα Κοινοτικού Θεάτρου Γαλαξειδίου και β) την έκδοση του δωρηθέντος στο Σύνδεσμο συγγραφικού έργου από τον αξέχαστο πρόεδρό του Ευθύμιο Γουργουρή, το οποίο με τη μορφή του ιστορικού αφηγήματος αναφέρεται στο «Γαλαξείδι στον καιρό των καραβιών».