Το Γαλαξείδι είναι μια όμορφη παραθαλάσσια κωμόπολη στον νομό Φωκίδας.

Αρχοντικό, γραφικό, περήφανο, καμαρώνει στον νότιο μυχό του όρμου του Γαλαξειδιού που διανοίγεται στον Κρισσαίο κόλπο, ενός κόλπου που βρίσκεται βόρεια του Κορινθιακού κόλπου. Το Γαλαξείδι είναι χτισμένο σε ένα φυσικό διπλό λιμάνι στη δυτική ακτή του κόλπου της Ιτέας.

Βρίσκεται 7 χλμ. νοτιοδυτικά της Ιτέας, 15 χλμ. νοτιοδυτικά των Δελφών, 17 χλμ. νότια της Άμφισσας και 48 χλμ. ανατολικά της Ναυπάκτου. Έχει πλούσια ναυτική ιστορία και υπήρξε κάποτε σημαντικό ναυπηγικό κέντρο κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα.

Έχει 2818 κατοίκους, όπως καταγράφηκαν κατά την απογραφή του 2021. 

Το Γαλαξείδι βρίσκεται στη θέση του αρχαίου Χάλαιου πού καταστράφηκε από σεισμό τον 6ο αιώνα μ.Χ. Τη σημε­ρινή του ονομασία οφείλει πιθανότατα σε κάποια οικογένεια Γαλαξείδη, η οποία δεν αποκλείεται να το κατείχε και ως φέου­δο. Η πρώτη πάντως μνεία του Γαλαξειδιού είναι τού 10ου αιώνα. Επί τουρκοκρατίας λεγόταν και Πενταγιοί. Κτισμένο μεταξύ δύο βραχωδών εκτάσεων, έχει δύο λιμάνια, την Αγορά και τον Χηρόλακα. Στο παρελθόν, και ιδιαίτερα από τον 16ο αιώνα τον 19ο αιώνα, γνώρισε μεγάλη ακμή, και τα ναυπηγεία του ήταν από τα καλύτερα της χώρας. Την ακμή του αυτή την χρωστούσε στο εμπορικό ναυτικό του, που έφθασε να αριθμεί 475 καράβια. Στην Επανάσταση καταστράφηκε από τους Τούρκους για την πατριωτική δράση των κατοίκων του, αλλά κτίσθηκε και πάλι στα χρόνια τού Όθωνα. Στις αρχές του 19ου αιώνα το Γαλαξείδι ανήκε στην επικράτεια του Αλή πασά, αλλά με κάποια ανεξαρτησία. Το 1813 είχε 50 καράβια συνολικής χωρητικότητας 10.000 τόνων, με πλήρωμα 1.100 ναύτες και με 300 κανόνια. Το 1835 παρά τις θυσίες του γαλαξειδιώτικου ναυτικού στον Αγώνα είχε 38 μεγάλα καρά­βια και αρκετά μικρότερα, ενώ το 1866 είχε 206. Η οικονομική ευεξία των κατοίκων καθρεφτίζεται και στην φροντίδα τους για τα σχολεία τους, στα οποία δίδαξαν κορυφαίοι λόγιοι, όπως ο Πριμάρης και ο Αλευράς. Οι Γαλαξειδιώτες έχουν προσ­φέρει εξ άλλου πολλά στους εθνικούς αγώνες, στους οποίους θυσίασαν τα πάντα. Όταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος σε προκήρυξή του προς τούς Γαλαξειδιώτες (22 Μαρτίου 1821) τους κάλεσε να συμπράξουν στον Αγώνα, εκείνοι απάντησαν πρόθυμα και πολέμησαν τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα.

Γαλαξειδιώτες πήραν μέρος στην άλωση του φρουρίου των Σαλώνων, καθώς και στη μάχη στο χάνι τής Γραβιάς. Όταν ο Αλγερινός στόλος με αρχηγό τον Ισμαήλ Γιβραλτάρ έπλευσε εναντίον της πόλης (Σεπτέμβριος 1821) οι Γαλαξειδιώτες απομάκρυναν τα γυναικόπαιδα και πολέμησαν ηρωικά παρά την υπεροχή του εχθρού, ο όποιος τελικά πυρπόλησε το Γαλαξείδι και κυρίευσε τριάντα περίπου καράβια, πού τα περιέλαβε στον τουρκικό στόλο. Το 1825 ό Ιμπραήμ μπήκε επίσης στο λιμάνι και κυρίευσε τριάντα μικρά καράβια. ΟΙ Γαλαξειδιώτες παρ’ όλες αυτές τις συμφορές δεν πτοήθηκαν. Η πόλη τους μάλιστα στα χρόνια τού Όθωνα ευημερούσε και πάλι. Στα νεότερα όμως χρόνια ή πλούσια άλλοτε πόλη άρχισε να πα­ρακμάζει και οι κάτοικοι της μειώθηκαν αισθητά.

Από τα πολλά αξιοθέατα ξεχωρίζουν: Ο Ναός του Αγίου Νικολάου με το υπέροχο και μοναδικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, λείψανα τειχών, κ.α. της Αρχαίας Πόλης και λαξευτοί τάφοι της κλασσικής περιόδου, στην περιοχή “Καλαφάτη”. Ακόμη μπορεί κανείς να επισκεφτεί το Ναυτικό και Αρχαιολογικό Μουσείο με παλαιούς πίνακες διαφόρων καραβιών, καθώς και άλλα ενθυμήματα τής ακμής του, το Λαογραφικό Μουσείο, το ναό της Αγίας Παρασκευής με το ηλιακό του ρολόι, το βυζαντινό μοναστήρι του Σωτήρος χτισμένο το 1.250 μ.Χ., το σπίτι του μεγάλου ιστοριοδίφη Κ. Σάθα, τη Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων, το Παρθεναγωγείο, το Χηρόλακα, το παλιό πέτρινο υδραγωγείο του 15ου αιώνα και να θαυμάσει τα παραδοσιακά σπίτια του και κτήρια, από τα οποία σπουδαιότερα είναι: το κτήριο Τσαλαγγύρα (σημερινό Δημαρχείο), το κτήριο Αγγελή (σημερινό Λαογραφικό Μουσείο), το κτήριο Μπουρζέικο, να χαρεί τη θάλασσα στις υπέροχες παραλίες της περιοχής, όπως και στην πλαζ Καλαφάτη, που πρόσφατα αναπλάστηκε και να γευτεί τα ντόπια θαλασσινά στις ψαροταβέρνες του Γαλαξειδίου.

Το Γαλαξείδι έχει τέσσερις πλατείες. Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου φημίζεται για το εξαίρετο ξυλόγλυπτο τέμπλο του, ένα από τα ωραιότερα τής χώρας μας. Στην κο­ρυφή τού βουνού, στους πρόποδες του οποίου απλώνεται ή πόλη, βρίσκεται το μοναστήρι του Σωτήρος πού κτίσθηκε από την Θεοδώρα και τον Μιχαήλ Κομνηνό και σ’ αυτό βρέ­θηκε το χειρόγραφο «Χρονικόν τού Γαλαξειδιού». Το Γαλαξείδι έχει να επιδείξει και πινακοθήκη . Πολλές εξ άλλου προτομές κοσμούν την πόλη, μεταξύ των οποίων είναι του Κ. Σάθα και του Ευθυμίου Βλάμη, δημάρχου, ο όποιος εργάσθηκε ακούραστα για τον εξωραϊσμό τής πόλης.

Το Γαλαξείδι θα σας ανταμείψει, αν βρεθείτε εκεί κατά την περίοδο των Αποκριών. Ατελείωτο γλέντι, χορός, τραγούδι αλλά και παραδοσιακά έθιμα συνθέτουν ένα μαγευτικό σκηνικό με ανεπανάληπτες στιγμές χαράς και κεφιού. Είναι ονομαστό για το “Αλευρομουτζούρωμα” που διαδραματίζεται κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα στον παραλιακό δρόμο του οικισμού.

Σήμερα, η αρχοντική κωμόπολη του Γαλαξειδίου διαθέτει πολύ καλές τουριστικές υποδομές με πολλά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια για μια άνετη και ευχάριστη διαμονή υψηλών προδιαγραφών καθώς και πολλές ψαροταβέρνες και εστιατόρια που θα ικανοποιήσουν όλες τις απαιτήσεις σας.Ιδανικό προορισμό καθιστούν το Γαλαξείδι οι παραλίες του που προσφέρονται για κολύμπι και θαλάσσια σπορ. Συνδυάζει την χαλάρωση και την ηρεμία ενώ συγχρόνως σας χαρίζει μοναδικές στιγμές διασκέδασης.